Amaç: Bu araştırma ayak şekillenmesi için kritik bir yaş periyodu olan 10-14 yaş aralığındaki çocuklarda vücut kompozisyonu, yaş ve cinsiyet değişkenleri açısından ayak postürünün incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı araştırma tasarımına uygun olarak Nisan- Mayıs 2023 tarihleri arasında gerçekleştirilen araştırmanın örneklemini Çanakkale ili Ezine ilçesinde yaşayan 252 gönüllü oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Tanımlayıcı Bilgi Formu ve potoskop görüntüleme aracılığı ile alınan ayak görüntüleri kullanılmıştır. Ayak görüntülerinin değerlendirilmesi Chippaux – Smirak İndeksi ve Staheli’s Ark İndeksi ile ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Katılımcıların plantar ark indeks durumlarına göre yaş, boy uzunluğu, vücut ağırlığı ve BKİ ortalamalarının karşılaştırılmasında ANOVA varyans analizi, cinsiyete göre plantar ark indeks kategorileri arasındaki dağılımlıları belirlemek için çapraz tablo ve istatistiksel anlamlılık durumunu belirlemek için Chi-Square test kullanıldı. Bulgular: Staheli Ark İndeksi hesaplamasına göre ayak postürlerinin %61.9’unda normal, %16.7’sinde esnek, %8.7’sinde rijit düz taban ve %12.7’sinde yüksek ark olduğu tespit edildi. Chippaux-Smirak İndeksi hesaplamasına göre katılımcıların ayak postürlerinin %73.8’inde normal, %7.5’inde düşük ark, %14.7’sinde pesplanatus ve %4’ünde yüksek ark olduğu tespit edildi. Her iki indeks değerlendirilmesinde esnek ve rijit düz tabanlıların vücut ağırlığı ve BKİ ortalamalarının anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlendi. Cinsiyete göre ayak tabanı kategorileri arasında anlamlı bir dağılım ilişkisi görülmedi. Sonuç: Sonuç olarak katılımcıların yaklaşık üçte birinde ayak postürü şekillenmesi açısından sağlık sorunları tespit edilmiştir. Özellikle rijit düztaban olarak belirlenen çocukların fazla kilolu veya obez oldukları saptanmıştır. Bu bakımdan ilerleyen yıllarda daha ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşılmaması ve sağlıklı ayak şekillenmesinin sağlanması açısından erken tespit ve tedavi edilmesi çok önemlidir. Bu doğrultuda daha geniş taramaları içeren araştırmalar okul ve toplum sağlığına önemli katkılar sağlayabilir.

 

ÇANAKKALE EZİNE İLÇESİNDE YAPILAN PES PLANUS (DÜZTABANLIK) TARAMASI SONUÇLARI

Pes planus, medial longitudinal arkta (MLA) çökme ve valgusta topuk pozisyonu ile karakterize bir ayak deformitesidir (Kim ve Weinstein, 2000; Igbigbi ve Msamati, 2002). Bu deformasyonun fiziksel performansta sınırlılıklara ve düşüşe neden olduğu bilimsel çalışmalarla tespit edilmiştir (Lin ve ark., 2001). Kesitsel araştırmalarda ayak postür bozukluklarının toplumda görülme sıklığının yüksek olduğunu bildirmektedir. Literatürde Fabry ve ark. (2010), ayak şikayeti ile hastaneye başvuruların %90’nın pes planusa kaynaklı olduğunu tespit etmiştir (Fabry, 2010). Pes planus toplumda sık görülmesine karşılık, farkındalığın olmaması ve yeterli taramaların yapılmamasında dolayı gerçek insidansı saptanamamıştır (Korkmaz ve ark., 2020).

Pes Kavus: Medial longitudinal arkın yüksekliğinin olması gerekenden fazla görülmesidir. Metatarsal başına düşen yük miktarında artışlar meydana gelir ve bunun sonucunda metatarsalji görülür. Genellikle pes kavusla birlikte ayak parmaklarında pençe görünümü oluşmaktadır. Pes kavus genellikle nörolojik ayak postüründeki değişikliklerin, alt ekstremitenin fonksiyonunu etkilediği düşünülmektedir (Ecerkale, 2006; Redmond, 2008; En, 2014; Gołąb, 2017; Kara, 2019).

Tablo 1. Katılımcıların Staheli Ark İndeksi değerlerine göre ayak tabanı analizi

Plantar Ark İndeks		f	%
	Normal Taban	156	61.9
	Esnek Taban	42	16.7
	Rijit Düz Taban	22	8.7
	Yüksek Ark	32	12.7
Toplam		252	100

          Tablo 1’de Staheli Ark İndeksi hesaplamasına göre plantar ark indeks skorları incelendiğinde katılımcıların ayak tabanlarının %61.9’unda normal, %16.7’sinde esnek, %8.7’sinde rijit düz taban ve %12.7’sinde yüksek ark olduğu tespit edildi.

Tablo 2. Katılımcıların Chippaux-Smirak İndeksi değerlerine göre ayak tabanı analizi

Plantar Ark İndeks		f	%
	Normal Taban	186	73.8
	Düşük Ark Taban	19	7.5
	Pesplanus Taban	37	14.7
	Yüksek Ark	10	4.0
Toplam		252	100

          Tablo 2’de Chippaux-Smirak İndeksi hesaplamasına göre plantar ark indeks skorları incelendiğinde katılımcıların ayak tabanlarının %73.8’inde normal, %7.5’inde düşük ark, %14.7’sinde pesplanatus ve %4’ünde yüksek ark olduğu tespit edildi.